Roubaix [40 km]
Office du tourisme:
3 bis Rue du Chemin de Fer, 59100 Roubaix, +33 3 20 65 31 90
Geschiedenis
In het begin van de twintigste eeuw is het Noorden één van de meest geïndustrialiseerde regio’s van Frankrijk. Roubaix en Tourcoing zijn de belangrijke centra voor de textielproductie; Roubaix kreeg trouwens de bijnaam “stad met de duizend schoorstenen”. Het is het epicentrum van de bloeiende Franse textielindustrie.
Jean Lebas (1878-1944) is een boeiend figuur en belangrijk voor Roubaix: arbeiderszoon, boekhouder bij het ontvangstkantoor van de stad Roubaix, actief in de Section française de l’Internationale ouvrière (SFIO), de Franse socialistische partij. In 1908 wordt hij gemeenteraadslid, in 1912 burgemeester, van 1915 tot 1917 gevangen gezet door de Duitse bezetter. Tussen de beide oorlogen bouwt hij in zijn stad een gemeentelijk sociaal beleid uit dat gericht is op ontvoogding, gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs.
Hij bouwt scholen, anti-tuberculoze dispensaria, kuuroord, sportvelden en zwembad; hij organiseert vaccinatie en medische inspectie van de schoolkinderen; hij bouwt sociale woningen; hij zet een gemeentelijke werkloosheidsverzekering op.
In 1936 wordt hij minister van Arbeid, later minister van PTT. In 1941 gearresteerd als lid van het verzet (samen met zijn zoon) en naar Duitsland gestuurd als dwangarbeider. Overleden in het concentratiekamp Sonnenburg in 1944.
Vanaf de jaren 1950 en 60 kon de textielindustrie de concurrentie met de goedkope loonlanden niet meer aan. Eerst verdween de confectie, later de spinnerijen, de ververijen en de weverijen. De activiteiten die bleven, werden verplaatst naar sterk geautomatiseerde bedrijven op de industrieparken buiten het centrum, vaak ook buiten Frankrijk. De jobs verdwenen razendsnel.
De oude Noord-Franse textielfamilies maakten wel een succesvolle doorstart maar dat creëerde weinig werkgelegenheid in de regio. Suisses (waaruit Cofidis ontstond), Damart en La Redoute hebben hun roots in Roubaix. Bernard Arnault (grootaandeelhouder van LVMH, zoon van de eigenaar van het lokale bouwbedrijf BTP) werd even de rijkste man ter wereld en de familie Mulliez, gestart vanuit het textielbedrijf Phildar, bouwde een imperium op in retail (Auchan, Leroy Merlin, Decathlon, Norauto, Midas, Pimkie, Bizzbee, Boulanger, Kiabi…). Het economische herstel verloopt bijzonder moeizaam.
Roubaix is een stad van enorme contrasten. Veel oude, prachtige art-nouveauhuizen in het centrum en veel troosteloze straten in verloederde wijken. De armste stad van Frankrijk met een werkloosheidsgraad van 30 procent en de stad die de grootste Franse miljardairs voortbracht.
Bezienswaardigheden
La Piscine
23 Rue de l’Espérance, 59100 Roubaix, Frankrijk
Musée d’art et d’industrie André Diligent. Een kunsttempel, ondergebracht in een prachtig voormalige art déco zwembad met mooie collecties van toegepaste kunst en beeldende kunst van de negentiende eeuw tot vandaag.
Het zwembad in Art Déco stijl werd gebouwd van 1927 tot 1932, op initiatief van burgemeester Jean Lebas. De architect, een progressieve vrijmetselaar uit Rijsel, bouwde in een arbeidersbuurt een ’tempel van de hygiëne’ met zwembad, tuin, privé-baden, stoombaden, solarium, kapsalon, manicure en pedicure. Dat alles volgens het plan van een abdij: 4 vleugels rond een tuin. Twee vleugels voor de badgasten, één vleugel voor solarium en bar.
In 1985 werd het zwembad gesloten om veiligheidsredenen.
In 1990 werd beslist om de site te renoveren en in te richten als museum; de werken werden uitgevoerd van 1998 tot 2001. De collectie omvat decoratieve kunsten die nauw verbonden zijn met de industriële activiteiten van de regio. Vooral het gebouw is een bezoek waard.
La Manufacture des Flandres
29 avenue Julien Lagache, 59100 Roubaix
Textielmuseum met een twaalftal nog werkende weefgetouwen uit de periode van de 18de eeuw tot heden getoond, alsmede de werking van de moderne tapijtweverij.
http://lamanufacture-roubaix.com/nl/
Le Non Lieu
17 rue Montgolfier 59100 – Roubaix +33 3 20 80 99 68
De oude textielfabriek Cavrois- Mahieu, op 3 km van de Villa Cavrois.
Op haar toppunt in de jaren 1950 stelde de fabriek 1200 mensen te werk; gesloten in 2000.
In oorspronkelijke staat bewaard, alsof de arbeiders net vertrokken zijn.
Vijf ateliers voor artistes en résidence, er zijn regelmatig open deur dagen.
Usine Motte Bossut
78 boulevard du Général Leclerc, 59100 Roubaix
De oude katoenspinnerij Motte Bossut, eEen parel van industriële architectuur in Noord-Frankrijk.
De spinnerij had de Engelse know-how gecopieerd (zeker wat brandveiligheid betrof) en had alleen meer productiecapaciteit dan alle andere spinnerijen van Roubaix en Tourcoing samen. Gesloten in 1981, slachtoffer van de economische crisis.
Het gebouw werd in ere hersteld door de architect Sarfati en huisvest sinds 1993 de Archives Nationales du Monde du Travail.
De Archives organiseren regelmatig thematische tentoonstellingen en het gebouw kan meerdere keren per jaar bezocht worden.
https://archives-nationales-travail.culture.gouv.fr/
Villa Cavrois
60 Avenue du Président J.F. Kennedy 59170 Croix
Vanaf 1870 ging de industriële bourgeoisie van Roubaix verder van de fabrieken af wonen, in een gezonder milieu en een beter leefkader. Zo rijzen in de gemeente Croix, op enkele kilometers van Roubaix, imposante burgerwoningen uit de grond, als echte kasteeltjes, die gekenmerkt worden door hun neo-regionalistische stijl.
De vennootschap Cavrois-Mahieu, die opgericht werd in 1865, vervaardigt luxestoffen voor Parijse woningen. In 1923 stelt het bedrijf, dat vijf fabrieken telt, zo’n 700 mensen tewerk. Paul Cavrois, de eigenaar, koopt ook een terrein in een plaatsje dat Beaumont en vraagt de Engelse architect Robert Mallet-Stevens, figuur van de modernistische stroming, om een woning bouwen.
De villa Cavrois, tussen 1929 en 1932 ontworpen en gebouwd, wordt een architecturaal manifest: 60 meter breed, 1800 m² bewoonbare oppervlakte en 840 m² terrassen.
Na de tweede wereldoorlog raakt de villa in verval. Er komt een verkavelingsproject; de meubelen worden verkocht bij Sotheby, de leegstand en plunderaars doen de rest.
In 2002 koopt de Franse staat de villa. De restauratie kost 23 miljoen euro. Sinds 2015 is de villa opengesteld voor het publiek.
http://www.villa-cavrois.fr/du/
Eglise Saint-Joseph
125 rue de France, 59100 – Roubaix
De parochie werd opgericht om de groeiende textielarbeiderspopulatie eind 19de eeuw op te vangen met scholen, organisatie van jeugdwerking, een krulbolbaan, een theater, en natuurlijk een kerk.
Het werd een neo-gotische kerk met prachtige glasramen en fresco’s, ingewijd in 1878 en gerestaureerd in 2021. Architect was de Kortrijkzaan Baron Béthune, originaire de Courtrai die ook de plannen voor het Clarisse klooster (quartier de l’Epeule, Roubaix) tekende.
De fresco’s zijn van de hand van de Nederlandse schilder Willem Beumens.
Wielerbaan
Vélodrome André Pétrieux
130 Avenue du Parc des Sports, 59100 Roubaix
Oud en vervallen maar mythisch: de aankomstplaats van Parijs-Roubaix.
De oorspronkelijke vélodrome roubaisien werd aangelegd in 1895 in de gemeente Croix, waar de bourgeoisie van Roubaix woonde. Deze velodroom werd de aankomstplaats van Parijs-Roubaix, meer bepaald voor de eerste 19 edities (1896 tot 1914). De textielfabrikanten Theo Vienne en Maurice Perez waren de initiatiefnemers van zowel de wielerbaan als de wielerwedstrijd. Het hout van de piste overleefde de strooptochten op brandhout tijdens de Eerste Wereldoorlog niet en werd in 1924 afgebroken.
Op initiatief van burgemeester Jean Lebas wordt in het oostelijk deel van Roubaix het ‘centre sportif municipal’ met openluchtschool gebouwd (1925 tot 1931).
De huidige baan – een open betonnen velodroom met een lengte van 499,75 m- werd in 1936 aangelegd bij het centre sportif municipal (nu Parc des Sports). Vanaf de editie 1943 werd die piste de aankomstplaats van Parijs-Roubaix (met uitzondering van 1986 – 1987 – 1988).
Op weekdagen kan je meestal de wielerbaan bezoeken en ook een rondje fietsen. Het café op het complex is een bezoek waard, met de erelijst boven de bar, een kassei in de toog en vele prachtige foto’s. Met wat geluk (als er iemand is met een sleutel) kan de barman een bezoek aan de legendarische douches regelen om op de kleedhokjes de namen van de winnaars te vinden. Wereldkampioenen als Marcel Kint, Rik Van Looy, Eddy Merckx, Francesco Moser, Bernard Hinault en Peter Sagan. Veelwinnaars als Roger De Vlaeminck, Tom Boonen, Octave Lapize, Johan Museeuw, Fabian Cancellara.
Stab vélodrome
59 avenue Alexander Fleming 59100 Roubaix +33 3 20 65 31 60
Een moderne wielerbaan met overdekte houten piste en BMX buitenpiste. Gebouwd bij het Parc des Sports. Ingehuldigd in 2012 en genoemd naar Jean Stablinski, een Noord-Frandse renner met een indrukwekkend palmares (106 zeges, wereldkampioen 1962) en verantwoordelijk voor het inlassen van de secteur de la Trouée d’Aremberg in het parcours van Paris-Roubaix.